Jouw waardering

Schrijf een recensie

Denken is verrukkelijk | Margriet van der Heijden

Het leven van Tatiana Afanassjewa en Paul Ehrenfest

0 recensie

Paul Ehrenfest groeide op in een joods middenstandsgezin in Wenen. Tatiana Afanassjewa kwam uit een welgestelde familie in Petersburg. Hun liefde voor de natuurwetenschappen bracht hen aan het begin van de twintigste eeuw bij elkaar en voerde hen naar Leiden.
Daar bouwde de wervelende Ehrenfest een enorm internationaal netwerk van natuurkundigen op. Afanassjewa werkte – noodgedwongen – vooral thuis tussen de kinderen aan de warmteleer en dacht na over meetkundeonderwijs en hoe je kinderen kunt ‘leren denken’. En terwijl Europa steeds duisterder werd, bloeide het lichte ‘Russische’ huis dat Afanassjewa had ontworpen op tot een oase voor denkers uit de hele wereld. Op de lange gastenlijst op de muur van de logeerkamer staan de namen van zestien Nobelprijswinnaars, onder wie Niels Bohr en natuurlijk Albert Einstein, Ehrenfests beste vriend.
De afgelopen jaren dook Margriet van der Heijden in archieven voor haar verhaal over Ehrenfest en Afanassjewa en over hun microkosmos, die uit elkaar viel toen Hitler in 1933 aan de macht kwam. In Engeland hoorde Einstein, op de vlucht, hoe Ehrenfest zich van het leven had beroofd. Afanassjewa moest verder zonder haar professor die ‘dansend voor het schoolbord’ de natuurkunde betoverend had gemaakt.


Margriet van der Heijden is deeltjesfysicus, opgeleid bij CERN bij Genève en wetenschapsjournalist. Ze schrijft over wis- en natuurkunde voor vooral NRC Handelsblad, schreef non-fictiekinderboeken zoals De wiskundetrompet en geeft les aan Amsterdam University College.


‘Ik neem mijn hoed af voor deze voortreffelijke biografie en dit grootse debuut. Margriet van der Heijden schrijft met een fijngevoeligheid die juist bij deze twee mensen nodig is. Door de fraaie, scenische passages, waarbij de hoofdpersonen veel zelf aan het woord zijn, komen deze veel dichterbij dan bij een meer analytische, afstandelijke beschrijving mogelijk is.’
Frans van Lunteren

Lees meer
toeklappen

€39,99

Dit boek is nog niet verschenen of in herdruk. U kan het wel al bestellen.

Toevoegen aan boekenplank
Artikelnummer: 9789035141902 Categorieën: ,
Elders nieuws gezien over dit boek? Bezorg ons de link!

In het nieuws

23-08-2021 De nieuwe natuurkunde sprak Duits

Margriet van der Heijden combineert wetenschap en woordkunst in ‘Denken is verrukkelijk’, over het leven van natuurkundigen Tatiana Afanassjewa en Paul Ehrenfest.


De nieuwe natuurkunde sprak Duits

Gepubliceerd op 23 August 2021
Auteur: Frans Crols



In de Verenigde Lage Landen die Bart De Wever beoogt, is wetenschappelijke samenwerking en verwantschap een steunbeer. Die dateert van jaren her.



De hoogste natuurkunde


De Nederlandse Nobelprijswinnaar Hendrik Lorentz was de voorzitter van de Solvay-conferenties, samengebracht en betaald door Ernest Solvay, waar tientallen jaren de hoogste natuurkunde spetterde. De linkse astrofysicus Marcel Minnaert, Vlaming, collaborateur in 14-18, banneling in Nederland en hoogleraar in Utrecht, was een vriend des huizes van het echtpaar Ehrenfest-Afanassjewa. Hij, Jood uit Wenen. Zij, orthodox uit Petersburg. Jonggehuwden gepassioneerd door de nieuwste natuurkunde in Göttingen en Tübingen en de Duitstalige geleerden die de oude fysica guillotineerden.



Een fijn CV


Margriet van der Heijden breekt met haar aantrekkelijke boek over het geleerdenechtpaar Ehrenfest-Afanassjewa binnen in het haartje-pluk tussen Bart Van Loo en de academische historici over 'De Bourgondiërs’. Een succes met een Franse en een Duitse vertaling en 250.000 stuks verkocht. De vakmensen verwijten Van Loo dat hij de hoge Bourgondiërs bejubelt en de massa wegknipt. De experts wroeten, zweten, redigeren en vergrijzen in de universitaire silo. Bart Van Loo maakt hoogstaande historische letterkunde. Hij bedenkt bijvoorbeeld dialogen van Filips de Goede, diens stam en de hovelingen. Verzinsels met nut om een boeiende tijd te herscheppen. Hij past bij de Engelstalige literaire bollebozen die historisch onderzoek van academische scherpte koppelen aan bestsellers. Slechts vijf namen: Simon Schama, Barbara Tuchman, Anne Applebaum, Tom Holland en Hilary Mantel.


Margriet van der Heijden bezit de wetenschap én het schrijftalent. Zij is een Nederlandse deeltjesfysicus. Getraind in hét wereldcentrum, de CERN in Genève. De wetenschapsjournaliste van NRC Handelsblad, schrijft non-fictie kinderboeken (De wiskundetrompet) en doceert aan het Amsterdam University College. Een fijn CV. Zij past bij de zurige experts door haar opleiding, en overklast ze door haar woordkunst.



Verrukkelijk


Denken is verrukkelijk is een saaie titel, maar laat u dat niet afschrikken. Het leven van Paul Ehrenfest en Tatiana Afanassjewa is meer dan boeiend. Zeker voor belangstellende leken voor de natuurkunde in de twintigste eeuw. Na omzwervingen, hij Joodse Wener, zij Russische uit Petersburg en bourgeoise, belanden zij in Nederland. Toen een bron van de nieuwste natuurkunde met vijf Nobelprijswinnaars in weinige jaren, met als uitschieters Hendrik Lorentz en Heike Kamerlingh Onnes in Leiden.

Ehrenfest is dol op de natuurkunde, een passie ook van zijn echtgenote, die zich ontwikkelt tot een pionier van de wiskundedidactiek. De natuurkunde in de eerste helft van de twintigste eeuw sprak Duits en was het intellectuele honk van veel Joden. Paul Ehrenfest was een eersterangs kennismakelaar en bouwde vanuit Leiden, in zijn ruime Russisch-geïnspireerde huis, met tuin, ontworpen door Tatiana, een internationaal netwerk uit met uitmuntende vriendschappen als deze met Albert Einstein, de Vlaamse zon-astronoom Marcel Minnaert (en schrijver van tot vandaag in Nederland populaire natuurwetenschappelijke boeken voor de massa), de club van Ernest Solvay.

Op de muren van de logeerkamer verschenen de namen van 16 zwaargewichten in de fysica, waaronder een resem Nobelprijswinnnaars, die genoten van de gastvrijheid van de Ehrenfests. Avondenlang werd ten huize gedebatteerd over de nieuwste inzichten van de quantummechanica, de relativiteitsleer, de atoomstructuur. Paul Ehrenfest, een klinkende stem in de theoretische natuurkunde, bezat de gave van het onderricht. Zijn Leidense studenten droegen hem op de handen want hij was grappig, inlevend, kameraadschappelijk, onderlegd en de vriend van de groten die de Nieuwe Natuurkunde bedachten.



Kleinsteeds


Tatiana Afanassjewa leed onder het contrast tussen Petersburg en het kleinsteedse Leiden, met zijn grijze lucht, plensbuien, poldervelden alom, en vooral door het grote verschil tussen wat vrouwen in Petersburg, reeds jaren voor de revolutie, konden studeren en maatschappelijk betekenen. In Leiden zag zij de echtgenotes van hoogleraren, vaak met een indrukwekkende opleiding, die verpieterden als vrouw des huizes. Rusland was voor de revoluties (mensjewieken, bolsjewieken) een pre-industriële staat met durvende ondernemers en wetenschapslui. De USSR was een pijnlijk toeval, geen dwingende uitkomst.



Denken is verrukkelijk is verkrijgbaar in onze online boekhandel.



Beoordelingen

Er zijn nog geen beoordelingen

News Reviews

We hebben nog geen externe links voor dit boek. Help je ons een handje?

Elders nieuws gezien over dit boek? Bezorg ons de link!

Boekinformatie

ISBN 9789035141902
Aantal bladzijden 432
Afmetingen 238 x 161 x 38 mm
Afwerking Hardback
Uitgever Prometheus, Uitgeverij
Leverbaar vanaf 25-10-2021
Auteur Margriet van der Heijden (auteur)
Geïllustreerd Neen
Druk 1
Datum van uitgifte 21-01-2021

Misschien ook interessant